και η εφαρμογή της κρίνεται σήμερα επιτακτική
Το προλαμβάνειν κάλλιον του θεραπεύειν εστί”. Η Ιπποκρατική ρήση εκφράζει το βασικότερο κανόνα της Ιατρικής επιστήμης και η εφαρμογή της κρίνεται σήμερα επιτακτική. Ειδικότερα, οι στόχοι της Οδοντιατρικής πρόληψης περιλαμβάνουν τη διατήρηση μιας υγιούς οδοντοστοιχίας, την πρώιμη ανίχνευση των οδοντικών και ουλικών παθήσεων αλλά και γενικότερα κάθε νόσου που εντοπίζεται στη στοματική κοιλότητα.
Η τερηδόνα (καταστροφή των σκληρών οδοντικών ουσιών) και η ουλίτιδα ( η φλεγμονή των ούλων) αποτελούν τα πιο διαδεδομένα νοσήματα του στόματος και την κυριότερη αιτία της απώλειας των δοντιών . Κατά την αρχαιότητα επικρατούσε η άποψη ότι τα δόντια καταστρέφονται από σκουλήκια που "τρώνε" τις ουσίες τους και μάλιστα τα παρομοίαζαν με τις τερηδονίδες, τα σκουλήκια που τρώνε το ξύλο! Ορισμένοι επιτήδειοι δεν δίσταζαν να τοποθετούν ζωύφια μέσα στα χαλασμένα δόντια προκειμένου να αποδώσουν σε αυτά την τερηδόνα!
Ο οδοντογενής πόνος αποδιδόταν από τους αρχαίους Έλληνες, τους Αιγυπτίους και τους Βαβυλώνιους, σε τιμωρία των θεών. Οι δοξασίες και προκαταλήψεις που κυριάρχησαν σε όλους τους τομείς, επέδρασαν αρνητικά λειτουργώντας ως τροχοπέδη στην εξελικτική πορεία της Οδοντιατρικής. Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα η ανακούφιση από τον πονόδοντο γινόταν καταφεύγοντας σε ξόρκια και προσευχές! Πολύ αργότερα τέθηκαν κάποιες βάσεις για την αιτιολογική θεώρηση των νόσων των δοντιών. Φυσικά οι θεραπευτικές τεχνικές δεν ήταν απαλλαγμένες από τα κάθε λογής γιατροσόφια. «Θεράπευαν» για παράδειγμα την τερηδόνα βράζοντας δόντια σκύλου σε κρασί και πίνοντας το παρασκευασμένο "στοματικό διάλυμα" προκειμένου ο ασθενής να ηρεμήσει ! Από τότε έως σήμερα οι νέες επιστημονικές εξελίξεις ήταν ραγδαίες, ειδικά μετά τη θριαμβευτική διείσδυση της τεχνολογίας στην Οδοντιατρική επιστήμη.
Έτσι, μας παρέχεται σήμερα η δυνατότητα να διατηρήσουμε γερά και υγιή δόντια και αυτός θα πρέπει να είναι ο πρωταρχικός μας στόχος . Ωστόσο, τα αποτελέσματα των διαφόρων ερευνών δεν είναι ενθαρρυντικά . Σύμφωνα με τριετή πανελλαδική έρευνα που διενεργήθηκε από την Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία, το 75% των παιδιών δε βουρτσίζουν καθημερινά τα δόντια τους. Επίσης το 75% των παιδιών 15 ετών έχουν πάνω από τρία δόντια κατεστραμμένα λόγω τερηδόνας. Εξάλλου, 8 στους 10 εφήβους δε χρησιμοποιούν νήμα και 1 στους 3 δεν επισκέπτεται σε τακτική βάση τον Οδοντίατρο. Από άλλη ανεξάρτητη έρευνα Βρέθηκε ότι οι ασθένειες των ούλων είναι υπεύθυνες για το 70% των απωλειών δοντιών στους ενήλικες. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι το επίπεδο ενημέρωσης και ενεργοποίησης του πληθυσμού παραμένει χαμηλό όπως εξάλλου και η εκπαίδευση των γονέων από τους οποίους ξεκινά το πρόβλημα.
Επιπλέον συχνά παρατηρείται μια σχετική αδιαφορία ή και αμέλεια για την υγεία των δοντιών που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση η οποία μαστίζει μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αποτρέπει πολλές οικογένειες από το να ακολουθήσουν ένα πλήρες πρόγραμμα Οδοντοθεραπείας. Πράγματι η πρόσβαση των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων σε σύγχρονες θεραπείες και φάρμακα δεν είναι ικανοποιητική με αποτέλεσμα την πρόωρη απώλεια των δοντιών (σε νεαρή ηλικία) με ιδιαίτερα δυσάρεστες επιπτώσεις σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο. Έκδηλη είναι λοιπόν η ανησυχία όλων των επαγγελματιών του τομέα υγείας γεγονός που επιβάλλει την κινητοποίηση της πολιτείας και όλων των θεσμικών φορέων που εμπλέκονται. Οι προληπτικοί υγειονομικοί έλεγχοι που διενεργούνται πρέπει να ενταθούν ώστε να υπάρξει μια αξιόπιστη αξιολόγηση της στοματικής υγείας και να καθοριστεί το κατάλληλο για την κάθε περίπτωση πρόγραμμα οδοντιατρικής φροντίδας.
Όμως υγεία του στόματος δεν σημαίνει απλά ένα όμορφο χαμόγελο. Είναι ο καθρέφτης της γενικής σας υγείας. Η παραμέλησή της μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό σας. Η γενική μας υγεία και η υγεία του στοματογναθικού συστήματος είναι αλληλένδετες, υπό την έννοια ότι η υπονόμευση της μίας μπορεί να επιδρά αρνητικά στην άλλη και αντιστρόφως. Να θυμάστε ότι ένα παραμελημένο στόμα μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία λοιμώξεων οι οποίες ενδεχομένως να απειλήσουν ζωτικά όργανα.
Άτομα που πάσχουν από ουλίτιδα ή περιοδοντίτιδα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από στεφανιαία νόσο ή βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα αν και ο μηχανισμός που προκαλεί αύξηση του κινδύνου δεν έχει διερευνηθεί πλήρως.) . Μία από τις επικρατούσες θεωρίες είναι ότι τα μικρόβια που προκαλούν φλεγμονή των ούλων μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος κι έτσι να μεταναστεύσουν σε απομακρυσμένα όργανα ένα από τα οποία είναι η καρδιά. Τα μικρόβια που συγκεντρώνονται στις αρτηρίες της καρδιάς μπορούν υπό ορισμένες συνθήκες να συμβάλλουν στην αρτηριοσκλήρυνση, η οποία με τη σειρά της μπορεί να είναι γενεσιουργός παράγοντας μιας καρδιακής προσβολής.
Επιπρόσθετα, η μάσηση της τροφής με δόντια λιγότερα από το φυσιολογικό αριθμό, δεν γίνεται σωστά, με αποτέλεσμα -όταν παρατείνεται και αμελείται η κατάσταση- να προκαλούνται διαταραχές της πέψης. Ακόμη, η ίδια κατάσταση συχνά οδηγεί σε ανώμαλες κινήσεις της γνάθου, με αποτέλεσμα η άρθρωση της γνάθου (κροταφογναθική) να αρχίσει να καταστρέφεται, δίνοντας συμπτώματα όπως θορύβους κατά το άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματος και έντονο πόνο. Επιπλέον, ένας μεγάλος αριθμός ασθενειών δίνουν συμπτώματα (πολλές φορές τα πρώτα) από τη στοματική κοιλότητα. Η τακτική επίσκεψη στον Οδοντίατρο μπορεί να βοηθήσει να ανακαλύψετε έγκαιρα κάποια άλλη σοβαρή πάθηση πχ κακόηθες νόσημα που σας ταλαιπωρεί ή θα σας ταλαιπωρήσει αργότερα.
Εδώ ο ρόλος του γενικού Οδοντιάτρου καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός διότι η πρώιμη διάγνωση επιτρέπει την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας αυξάνοντας θεαματικά τις πιθανότητες ίασης. Τελευταίος αλλά όχι λιγότερο σημαντικός παράγοντας είναι η επίδραση στην ψυχική μας υγεία. Το χαμόγελο είναι από τους βασικότερους παράγοντες ενός ωραίου προσώπου. Αν το χαμόγελο δεν είναι όμορφο τότε νιώθουμε μειονεκτικά, προσπαθούμε να το κρύψουμε αποφεύγοντας να γελάμε, γεγονός που μπορεί με την πάροδο του χρόνου να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία μας, τη συμπεριφορά μας και τελικά τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας, ιδιαίτερα στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Μπορούμε λοιπόν να προλάβουμε τις νόσους των δοντιών και των ούλων, αν εφαρμόσουμε τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:
1. Βούρτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό κανόνα για τη διατήρηση της στοματικής υγείας.
2. Η χρήση οδοντικού νήματος: θεωρείται επιβεβλημένη διότι είναι ο μόνος τρόπος να αναιρεθούν τα υπολείμματα τροφών και η καταστρεπτική πλάκα από τα διαστήματα μεταξύ των δοντιών , εκεί δηλαδή όπου δε μπορεί να εισχωρήσει η οδοντόβουρτσα.
3. Χρήση ειδικών στοματικών διαλυμάτων. Αποτελούν ένα συμπληρωματικό όπλο στον αγώνα μας κατά των μικροβίων που απειλούν τη στοματική υγεία.
4. Ισορροπημένη διατροφή Η υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν σάκχαρα ή όξινες ουσίες πχ ανθρακούχα αναψυκτικά, ιδιαίτερα στα ενδιάμεσα των γευμάτων βοηθά την ανάπτυξη των βακτηριδίων και την ανάπτυξη τερηδόνας. Επίσης η μειωμένη πρόσληψη ορισμένων βιταμινών (πχ βιταμίνης C) έχει συσχετισθεί με αυξημένη συχνότητα ουλίτιδας.
5. Τακτική επίσκεψη στον Οδοντίατρο (τουλάχιστον 1-2 φορές ετησίως, και όποτε διαπιστώσετε το παραμικρό πρόβλημα στη στοματική σας κοιλότητα). Η τακτική επίσκεψη έχει ουσιαστική σημασία όχι μόνο για την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, αλλά και για τον γενικό έλεγχο όλης της στοματικής κοιλότητας. Μάλιστα το κόστος της Οδοντιατρικής πρόληψης είναι πάντοτε χαμηλότερο από το κόστος της οδοντιατρικής θεραπείας.
6. Πρόσληψη φθορίου: το φθόριο θωρακίζει τα δόντια καθιστώντας τα πιο ανθεκτικά στην τερηδονική προσβολή. Η πρόσληψη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους όπως στοματικά διαλύματα φθορίου , δισκία φθορίου που χορηγούνται από τον Οδοντίατρο, με μια μέθοδο που εφαρμόζεται στο Ιατρείο και λέγεται «φθορίωση», με τη χρήση οδοντόπαστας κλπ.
Συμπερασματικά θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η καθιέρωση τακτικών επανελέγχων , η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των παθήσεων του στόματος αποτελεί πρωταρχικό μέλημα και συχνή πρόσκληση για τον Οδοντίατρο. Τίποτε όμως το ουσιαστικό δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δε μεσολαβήσει η προσωπική προσπάθεια και φροντίδα του καθενός για τη διατήρηση της στοματικής του υγείας και ενός λαμπερού χαμόγελου.